Ürün planlama ve önceliklendirme

Planlama ve önceliklendirme bir Teknik Ürün Yöneticisinin en önemli görevlerinden biridir. Bu sayede hem nihai ürünün çizilen vizyon ve kapsam çerçevesinde kalması hem de süreçlerin plan çerçevesinde kalması ve takip edilmesi sağlanır. Her bir adımda yapılacak işlerin tanımlanması ve önceliklendirilmesi sayesinde ürünün başlangıç noktasından hedefe kadar olan süreçte değerinin maksizime edilmesini sağlanır. Teknik Ürün Yöneticisinin planlama ve önceliklendirme sürecinde izleyeceği adımlar aşağıdaki gibidir.

Paydaşlardan gerekli bilgileri toplamak. Projemizin vizyonu ve stratejisi belirlendikten sonra bu çerçevede projenin gerçekleştirilmesine yönelik ilk adım olan gereksinimler toplanmalıdır. Gereksinimler toplanırken tüm paydaşlar sürece dahil edilmelidir. Burada paydaştan kasıt sadece müşteriler olmayıp, teknik ekip, satış ve pazarlama ekipleri ve mevcut bulunan diğer ekipler de bilgi toplanacak paydaşlar arasında değerlendirilmelidir. Farklı paydaşların sürece dahil edilmesinin nedeni hem sorunu hem de bu soruna getirilecek çözümü farklı kaynaklardan elde edilecek veriler ile değerlendirip ürünün odağını belirlemek ve hedeften sapmadığından emin olmaktır.

Elizabeth LARSON tarafından 2014’te yapılan bir sunumda¹ gereksinimleri iyi belirlenmemiş projelerin %47’sinin hedefine ulaşamadığı ifade edilmiştir. Gereksinimlerin doğru toplanıp iyi ifade edilemediği projelerde her zaman ilereyen süreçlerde kapsamın kontrolsüz bir şekilde büyümesi riski vardır. Ayrıca doğru ilerlemeyen bir projede mutlaka daha önceden yapılmış işin yeniden yapılması ya da düzeltilmesi gerekecektir. Ayrıca net olmayan bir kapsamda çalışan ekiplerde sıklıkla kafa karışıklığı, huzursuzluk ve motivasyon kaybı görülecektir.

Toplanacak gereksinimler iş ve teknik gereksinimler olarak ikiye ayrılabilir. İş gereksinimleri projenin soruna yönelik olarak getireceği çözüme odaklanırken teknik gereksinimler ise belirlenen iş gereksinimlerinin performans, güvenilirlik ve kullanılabilirlik konularına odaklanır. Teknik gereksinimler çerçevesinde geliştirme yapılacak platform(lar), yazılım dili, veritabanı ve mimari gibi detaylar belirlenir.

Ürün özelliklerini tanımlama ve önceliklendirmek. Teknik Ürün Yöneticisinin ürün değerini maksimize etme noktasındaki belki de en önemli görevidir. Vizyon ve planlamada belirlenen hususlar daha detaya indirgenerek netleştirilir ve ürünün geliştirilmesi safhalarında katılacak değeri sürekli ve azami kılmak için doğru bir şekilde önceliklendirilir.

Tanımlama ve önceliklendirme süreçlerinde bir Teknik Ürün Yöneticisinin en büyük yardımcıları Hikaye Haritalama (Story Mapping), Etki Haritalama (Impact Mapping) ve Hikaye Önceliklendirme (Story Prioritization) olarak sıralanabilir. Bunlara kısaca değinmek gerekirse;

Hikaye Haritalama : Ekibin ürünün özelliklerini daha yönetilebilir kullanıcı hikayelerine ayırarak daha anlaşılır olmasına ve yol haritasının görselleştirilmesine dayalı bir çalışmadır. Bir bakışta ürün hakkında bütünsel bir bakış sunar ve ekibin kullanıcı ihtiyaçlarını ve önceliklerini anlamasına, bunlarla paralel bir anlayış geliştirmesine yardımcı olur.

Hikaye haritası dikey ve yatay düzlemde iki bağımsız boyuta çizilir. Dikey eksen hikayeleri öncelik ve önem sırasına göre sıralarken yatay eksende ise hikayeler geliştirme sırasına göre yerleştirilir. Değişen ve gelişen ihtiyaçlar çerçevesinde güncellenecek olan bu çizelge daha statik olan gereksinim listesinden daha kolay okunur ve anlaşılır bir arabirim sunar.

Hikaye haritalama için aşağıdaki adımlar izlenir:

• Ürün ile ilgili ana hedef ya da nihai sonuç belirlenir.
• Son kullanıcının hedefe ulaşmak için kullandığı anahtar süreçleri ve görevleri tanımlanır.
• Kullanıcı öyküleri aktivitelerine bağlı olarak zaman çizelgesinde yatay olarak yerleştirilir.
• Her bir kullanıcı öyküsü daha küçük ve detaylı alt kırılımlara ya da alt-öykülere ayrılarak ait oldukları kullanıcı öykülerinin altına, dikey eksende yerleştirilir.
• Kullanıcı öyküleri önemine göre önceliklendirilir ve proje süresince gelen geri bildirim ve yeni bilgiler ile güncellenir.

Etki haritalama : Etki haritalama talep edilen sonuçların belirlenip, ürünü olası en yüksek değere ulaştırma amacı ile bu sonuçlara ulaşmak için bunları özellik ya da eylemler ile eşleştirme eylemidir. Bu sayede hedefe ulaştıran hangi eylemlerin ne şekilde önceliklendirileceği görsel bir şekilde sunulur.

Etki haritalama için aşağıdaki adımlar izlenir:

• Ürünün hedeflediği nihai sonuç ve fayda net bir şekilde belirlenir.
• Hedefe katkısı ya da etkisi bulunan paydaşlar ve katılımcılar belirlenir.
• Her bir katılımcının hedefe ulaşması için gerekli etkiler ve değişiklikler belirlenir.
• Belirlenen etkileri yaratacak özellikler ve süreçler belirlenir.
• Sunulacak çıktılar uygulanabilirlik ve öneme göre önceliklendirilir.

Hikaye önceliklendirme : Kullanıcı hikayalerini ve sunulacak özellikleri önceliklendirip sıralandırma işlemidir. Bu sıralama esnasında kullanıcıya katacağı değer, iş değeri, efor, bağlımlılık ve kısıtlar göz önünde bulundurulur.

Hikaye önceliklendirme için aşağıdaki yöntemler uygulanabilir:

• MoSCoW metodolojisi (Must-have, Could-have, Won’t have – Olmalı, Olabilir, Olmamalı) kullanılarak yüksek öncelikli ve MVP’ye ait (Most Viable Product – En Uygun Ürün) özellikler belirlenir.
• Kullanıcıya katılan değer, iş değeri, efor ve riskler ağırlıklandırılarak puanlandırılır. Çıkan sonuçlara göre önceliklendirme yapılır.
• Kano modeli kullanılarak özellikler üç kategoriye ayrılır (Must-be, One-dimensional, Attractive – Temel ihtiyaçlar, Doğrusal ihtiyaçlar, Heyecan verici ihtiyaçlar) ve bunların müşteri üzerinde ihtiyaçların karşılanması ve tatmin düzeyi kapsamında bıraktığı etkiye göre önceliklendirme yapılır.

Kararları veri ile biçimlendirmek : Ürün konusunda karar verirken bir Teknik Ürün Yöneticisinin elinmdeki en güçlü araç her zaman veri olmalıdır. Bu veriler müşterilerden sağlanan geri bildirimler, pazar araştırmaları, kullanım istatistikleri ve müşteri aidiyeti gibi verilerdir. Bu sayede objecktif veriler üzerinden ürün geliştirme sürecine ve vizyonuna doğru katkılar sağlanabilir. Ürün güçlü ve zayıf yönleri, geliştirilebilir noktalar ve eklenecek/çıkarılacak özelliklerin belirlenmesinde en sağlıklı yöntemlerden biridir.

Veri nasıl toplanır?

1. Google Analytics, Mixpanel gibi yazılımlarla kullanım istatistikleri, kullanıcı alışkanlıkları ve diğer değerler ölçümlendirilerek.
2. Son kullanıcı ile yapılan görüşmeler, anketler, kullanılabilirlik testleri ile kullanıcı ihtiyaçları ve sorun yaşanan noktaların tespiti ile.
3. Destek sistemleri, geri bildirim uygulamaları ve sosyal medya takibi ile geri bildirim alınarak ve kullanıcı tercihleri belirlenerek.
4. Sektörel eğilimler, rakipler, pazar talep analizleri ve sektörel yayınlar vasıtası ile.

Veri nasıl yorumlanır?

1. Desen, eğilim ve ilişkileri çözümlemek için nicel analiz yöntemlerine başvurarak. (Cohort analysis, Funnel analysis, User segmentation, Conversion rate analysis – Kohort analizi, Huni analizi, Müşteri bölümleme, Dönüşüm oranı)
2. Birebir görüşmeler, geri bildirimler ve destek biletleri ile kullanıcının sorun yaşadığı sorunların, tercihlerinin ve güdülerinin tespiti yapılacak olan nitel analiz yöntemleri ile.
3. Eldeki veriyi tablolar, grafikler ile daha anlaşılabilir hale getirecek veri görselleştirme yöntemleri ile.

Yol haritası yaratmak : Özellikler belirlendikten ve önceliklendirildikten sonra Teknik Ürün Yöneticisinin bir sonraki adımı ürün teslimine giden adımları belirten bir yol haritası belirlemektir. Yol haritası bir zaman çizelgesinde önemli noktaları, ve her bir teslimat için gerekecek tahmini kaynak ihtiyacını göstermelidir. Yol haritası genelde ürün vizyonunu, detayda ise her bir aşama için hedefleri gösterir. Ürün haritası aynı zamanda geliştirme ekipleri ile Ürün yönetim ekibinin işbirliği çerçevesinde bir mutabakatı da ifade eder.

Bir ürün için yol haritası tek olmayabilir. Farklı paydaşların farklı ihtiyaçlarına göre ayrı ayrı yol haritaları geliştirilebilir. Paydaşlar çerçevesinde düşünüldüğünde olabilecek farklı yol haritası tipleri “Geliştirme ekipleri için dahili yol haritası“, “Üst yönetim için dahili yol haritası“, “Satış ekibi için dahili yol haritası“, “Harici (Müşteriler için) yol haritası” olarak listelenebilir.

Paydaşlar ile iletişim kurmak : Belirlenen planın dahili paydaşlar ile net bir şekilde paylaşılıp anlaşılmasını sağlamak ileride oluşması olası iş kazalarının önceden önüne geçmeyi sağlar. Öncelikler ve yapılacak olan işin ürünün bütütüne katkısı ve etkisi ekip tarafından net olarak anlaşılmalıdır. Dahili ekiplerden satece geliştirme ekibi anlaşılmamalıdır. Pazarlama ve Satış ekipleri ile birlikte Yönetim de ürünün başarıya ulaşması için aynı yolda ilerlemelidir. Bu çerçevede hem genelde hem de her bir ekip içerisinde dikey ve yatay iletişim kanallarının etkin ve canlı tutulması büyük bir önem taşımaktadır.